كشور جمهوری اسلامی ایران كه در دوران سالهای اولیه انقلاب دارای رشد جمعیت بالا و در حدود7/2 (كه تا 4/3 نیز ذكر شده است)[ii] و در سالهای اخیر این میزان رشد  تا حدود 7/1 (و مواردی تا 2/1 نیز ذكر شده) كاهش یافت این كاهش رشد جمعیت ناشی از اجرای طرحها و برنامه های كنترل جمعیت در سالهای اخیر بوده است.

 

 

هرم سنی جمعیت ایران در سالهای اول بعد از انقلاب شكلی مخروطی با قاعده پهن به خود گرفت كه این شكل نشانگر رشد جمعیت بالا است و در سالهای بعد این رشد بسرعت كنترل و باعث تغییر در شكل نمودار فوق گردید بطوری كه اكنون یك ناحیه فرو رفته در قاعده مخروط را می توان بوضوح مشاهده كرد مشابه این  تغییر را می توان در نمودار رشد جمعیت كشور های اروپایی و بخصوص در كشور آلمان پس از جنگ جهانی اول مشاهده نمود كه البته این تغییر شكل نمودار در اروپا در بین گروه جوانان و افراد میانسال (بویژه مردان ) و بدلیل كشته شدن سربازان در جنگ بوده است در حالی كه تغییر شكل مزبور در كشور ما ناشی از كنترل رشد جمعیت و تنظیم خانواده می باشد.

 

 

كشور ایران دارای جمعیت جوانی می باشد و برابر آمار (در زمان مطالعه) حدود 35% جمعیت كشور را افراد زیر 18 سال تشكیل می دهند این آمار اهمیت تحقیق در مسائل جوانان و از جمله مسئله ازدواج را روشن تر می نماید[iii].

 

 

براساس مطالعات انجام شده در سال 1365 از سوی سازمان ثبت احوال نشان می دهد كه 99 در صد از زنان كشور ما موفق به ازدواج می شوند و تنها یك درصد آنان تا پایان عمر خود موفق به ازدواج نمی شوند[iv].

 

 

شاخص دیگر میانگین طول مدت ازدواج است كه این رقم در جامعه ما بسیار بالا است.

 

 

الگوی ازدواج در ایران بر اساس باور مردم به این گونه است كه شوهر باید از زن بزرگتر باشد و میزان تفاوت سن حداقل 5 سال را لازم و این اختلاف سن را ضامن بقای خانواده ها می دانند.

 

 

همچنین طبق تحقیق انجام شده از سوی سازمان ثبت احوال میزان تفاوت سنی زن و مرد در كشور طی سالهای دهه 60 بین 8/4 تا 1/5 بوده است[v] اخیرا مجلس شورای اسلامی نیز در یك طرح پیشنهادی سن قانونی ازدواج برای مردان 18 و برای زنان را 15 سال اعلام نمود.

 

 

آمار های موجود اختلاف سن زن و مرد را در جوامع مختلف و از جمله در جوامع غربی نیز در همین حدود نشان می دهد تا به آنجا كه فرمول زیر را كه از دوران ارسطو باقی مانده است برای تعیین سن مناسب ازدواج زن و مرد صادق دانسته اند.

 

 

7+ (2/ سن مرد) = سن زن

 

 

نمودار شماره 1: نمایش میانگین سن ازدواج در زن و مرد بر اساس فرمول فوق

 

 

 

 

 

بر اساس این طرز تفكر و طبق فرمول فوق مشخص است كه با افزایش سن ازدواج  میزان اختلاف سن زن و مرد نیز افزایش می یابد به گونه ای كه سن مناسب زن برای مرد 14 ساله معادل 14 سال و برای مرد 20 ساله معادل 17 سال و برای مرد 40 ساله معادل 27 سال و برای مرد 60 ساله معادل 37 سال خواهد بود.

 

 

نتیجه چنین تفكری در صورتی كه میزان رشد جمعیت همواره مثبت  باشد آن است كه همیشه تعداد زنان در معرض ازدواج به  مردان در معرض ازدواج بیشتر بوده است این موضوع تا كنون مشكل حادی را برای ازدواج زنان بوجود نیاورده لیكن این مشكل همیشه بطور مزمن خود را بروز داده است اگر چه تعدد زوجات باعث شده است تا ازدواج تعداد كمی از این بانوان نیز ممكن گردد.

 

 

بر اساس آمار منتشره از سوی سازمان ثبت احوال 82/2 درصد مردان كشور ما در سال 1370 دارای 2 همسر بوده اند كه تعداد بیش از 345 هزار نفر از زنان را شامل می شود[vi] اگر فرض كنیم  كه فرهنگ چند همسری در جامعه همچنان حاكم باشد باز هم نمی توان انتظار داشت كه كلیه دختران فرصت ازدواج را پیدا نماید ضمن آنكه عوارض چند همسری را نیز باید پذیرا باشند.

 

 

به ازای هر مرد در سن ازدواج حداقل یك زن در سن ازدواج و با اختلاف سنی ذكر شده وجود دارد لیكن با توجه به الگوی سنی ازدواج و فرهنگ اختلاف سن زن و مرد حاكم بر كشور ما انتظار می رود با توجه به تغییراتی كه در میزان رشد جمعیت در كشور ما اتفاق افتاده است و منحنی هرم سنی در بخش قاعده آن دچار فرورفتگی شده است در سالهای آینده تعداد پسر های آماده ازدواج از تعداد دختر ها بیشتر شده و چه بسا تعداد قابل توجهی از آنان تا پایان عمر مجرد باقی بمانند اگر چه ممكن است تعدادی از مردان به فكر خروج ازكشور برای ازدواج افتند البته امكان واردات دختر از كشور های دیگر را نیز می توان در نظر گرفت! در هر حال این مشكل را با قانون چند همسری هم نمی توان رفع نمود!!

 

 

لازم به ذكر است در صورتی كه بخشی از افراد جامعه بدلیل عدم تعادل تعداد پسر و دختر آماده ازدواج مجرد باقی بمانند علاوه بر ایجاد زمینه های فساد برای آنان بخش وسیعی ازافراد متاهل جامعه را نیز به فساد سوق می دهند حال این سوال پیش می آید كه آیا افزایش تعداد افراد مجرد در جامعه را باید یك معضل بشمار آورد و یا اینكه مانند غربیها آن را به عنوان عامل كنترل جمعیت بحساب آورده و از آن استقبال نمود به هر حال پیش بینی میزان تجرد در بین زنان و مردان در سالهای بعد می تواند امكان تصمیم گیری های حساب شده و بموقع برای سیاستگزاران بهداشتی و بلكه فرهنگی و اقتصادی را فراهم سازد.

در یك بررسی وسیع كه بوسیله دفتر سلامت خانواده و جمعیت در وزارت بهداشت و درمان و با نظارت مركز آمار و همكاری كارشناسان و سازمانهای بین المللی در مهر ماه  سال 1379 انجام شد آمار  و اطلاعات بسیاری در زمینه جمعیت و شاخصهای توسعه جمع آوری گردید در این تحقیق علاوه بر سن تولد كلیه افراد خانواده سن ازدواج در زوجین مورد سوال قرار گرفت كه زمینه  بسیار مناسبی را برای انجام تحقیق در این زمینه فراهم ساخته است[vii].

 

 

لازم به ذكر اكنون نتایج این مطالعه تحت عنوان سیمای جمعیت و سلامت در جمهوری اسلامی ایران (مهر ماه 1379) منتشر شده است

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

عوامل موثر بر الگوی سنی ازدواج:

 

 

الگوی سنی ازدواج در هر جامعه ای تابع شرایط عرضه وتقاضای حاكم بر آن جامعه می باشد و عوامل موثر برآن عبارتند از:

 

 

 

 

 

الف – عوامل موثر بر سن ازدواج در زن و مرد

 

 

1-  وضعیت تحصیلی و فرهنگی افراد جامعه

 

 

2-  وضعیت اقتصادی جامعه

 

 

3-  امنیت و آرامش حاكم بر جامعه

 

 

4-  طبقه اجتماعی خانوار (شهری  و روستایی – كارگری و كشاورزی)

 

5-  قوانین و مقررات حاكم بر جامعه

 

 

ب – عوامل موثر بر اختلاف سن زن ومرد در هنگام ازدواج

 

 

1-  سنتها و فرهنگ اختلاف سنی زن و مرد در هنگام ازدواج حاكم بر هر جامعه

 

 

2- وضعیت تحصیلی و فرهنگی افراد جامعه

 

 

3- قوانین و مقررات حاكم بر جامعه

 

 

4- میانگین سن ازدواج در جامعه

 

 

ج – عوامل موثر بر افزایش و كاهش میزان ازدواج

 

 

1-  وضعیت اقتصادی جامعه

 

 

2- پایین بودن سن ازدواج

 

 

3- پذیرش فرهنگ تجرد در جامعه

 

 

د – عوامل موثر بر ازدواج مجدد در زن ومرد

 

 

1-  پذیرش فرهنگ چند همسری از سوی جامعه

 

 

2- میزان طلاق در جامعه

 

 

3- میزان از دست دادن همسر بدلیل فوت در بین زنان و مردان

 

 

ه– عوامل موثر بر نسبت جنسی در جامعه

 

 

1-  تعداد پسر و دختر مجرد هر گروه سنی

 

 

2- تغییرات در الگوی باروری و افزایش و یا كاهش شدید رشد جمعیت

 

 

3- مرگ و میر و یا تلفات ناشی از جنگ در بین جنس مذكر

 

 

4-        مهاجرت ها ی بی رویه جوانان به خارج از كشور

 

 

5-        مهاجرت های بی رویه اتباع خارجی بی همسر به داخل كشور

 

 

6-        مهاجرت های شغلی در بین جنس مذكر

 

 

 

 

 

اهداف:

 

 

هدف كلی:

 

 

بررسی الگوی سنی ازدواج در ایران و برآورد وضعیت آن در سالهای آینده

 

 

 

 

 

اهداف اختصاصی:

 

 

 

• تعیین الگوی سنی ازدواج در كشور به تفكیك گروه های سنی

 

 

• تعیین وضعیت الگوی سنی ازدواج در سالهای آینده بر اساس الگوهای سنی موجود در جامعه

 

 

• تعیین وضعیت الگوی سنی ازدواج در سالهای آینده بر اساس ایجاد تغییر در الگوی سنی موجود

 

 

 

 

 

 

اهداف   كاربردی:

 

 

 

• پیش بینی میزان تجرد قطعی در بین جوانان در دهه های آینده بر اساس الگوی سنی ازدواج در ایران

 

 

• تعیین الگوی سنی مناسب ازدواج در ایران برای پیشگیری از تجرد قطعی جوانان در ده های آینده

 

 

 

 

 

سئوال ها:

 

 

 

• الگوی سنی ازدواج در كشور چگونه است

 

 

• تركیب سنی جمعیت مجرد و متاهل چگونه است

 

 

• تركیب سنی جمعیت مجرد در سالهای آینده چگونه خواهد بود

 

 

• در صورت تغییر در الگوی سنی ازدواج تركیب سنی جمعیت مجرد در سالهای آینده چگونه خواهد بود

 

 

 

 

 

 

فرضیات:

 

 

 

• اختلاف سن هنگام ازدواج در زن و مرد در ایران بالا است

 

 

• تركیب سنی جمعیت كشور بطور مشخص متفاوت از دیگر كشورها است

 

 

• تركیب سنی جمعیت مجرد در كشور با توجه به اختلاف سن هنگام ازدواج نامناسب است و در سالهای آینده عدم تناسب بین گروه های سنی منجر به تجرد تعداد زیادی از جمعیت كشورخواهد گردید

 

 

• در صورت تغییر در الگوی سنی ازدواج می توان از تجرد قطعی افراد در سال های آینده جلوگیری نمود

 

 

 

 

 

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)