از زمان قتل هابیل به دست برادرش، این اقدام مجرمانه به رغم تنفر و انزجازی که افراد بشر نسبت به وقوع آن داشته اند، همواره ادامه یافته است. به گونه ای که هیچ جامعه ای را نمی توان یافت که در آن جرم قتل به وقوع نپیوندد. جامعه ما نیز در زمره جوامعی است که در طول تاریخ با پدیده قتل روبرو بوده است.

 

 

پدیده قتل ، آثار و تبعات روانی و اجتماعی متعددی در پی دارد ، به همین سبب قانونگذار با استفاده از سازمانها و نهادهای مختلف و همچنین با تصویب قوانین مختلف سعی داشته است تا مانع از وقوع آن شوند در اکثر کشورهای دنیا از جمله ایران، از قتل به  عنوان مهتمرین جرایم از حیث روانی و اجتماعی نگریسته می شود. قبح قتل نفس از منظر قرآن کریم نیز تا به اینجا است که خدای عزوجل در آیه 32 سوره مبارکه مائده تاکید فرموده است:« من قتل نفس به غیر نفس او فساد فی 51 الارض فکا نمی قتل الناس جمیعا» یعنی کسی که در روی زمین کسی را به ناحق بکشد گویی همه انسانها را کشته است. با عنایت به اهمیت این پدیده نابهنجار اولین واکنشی که جوامع بشری در برخورد با این پدیده بدان دست زده اندمبارزه سرکوبگرانه با آن بود که مدتها به عنوان تنها روش مبارزه علیه جرم تلقی می شد. (بیان ، 1387).

توسل به کیفر و مجازات های صعب و سخت از مشخصات دیرینه سیاست کیفری جوامع برای ایجادرعب و وحشت در افرار مستعد بزهکاری و جلوگیری از ارتکاب جرم می باشند. اما عدم موفقیت این رویه کیفری در مقابله با این پدیده شوم بدلیل تنوع و گوناگونی وقوع آن به انواع مختلفی که هر یک شرایط خاص و مجازات مخصوص به خود را دارد لذا امروزه برای جلوگیری از وقوع پدیده قتل باید نقش اساسی برای مبحث پیشگیری قائل شد و در خصوص پیشگیری از جرایم می توان به ناتوانی مجازات ها و کیفرهای مختلف در جلوگیری از ارتکاب جرایم و کاهش آنها اشاره کرد. ( میر محمد صادقی، 1382)

 

 

 

 

لذا استفاده از پیشگیری غیر کیفری نیز امری غیر قابل اجتناب و ضروری است. پیشگیری غیر کیفری درمان ریشه ای قبل از وقوع جرم است. پیشگیری وضعی و اجتماعی به عنوان زیر مجموعه های این نوع از پیشگیری مورد توجه قرار خواهند گرفت. پیشگیری وضعی در صدد است با کاستن از موقعیت و امکان ارتکاب جرم، کاری کند که قربانیان بالقوه کمتر در معرض رفتار مجرمانه یا ضد اجتماعی قرار گیرند. در این روش، کنترل و ابتکار برای پیشگیری جانشین برخورد کیفری و مجازات و یا انفعال می شود، در واقع هدف جرم مورد حمایت قرار گرفته و از پیشرفت مراحل ارتکاب جرم جلوگیری می گردد. بنابراین با عنایت به اینکه تحول جوامع و پیچیده شدن روابط اجتماعی و اقتصادی، تبعاً پیچیدگی جنبه های تحلیلی قتل ها را در پی داشته است. وجود قتل های سیاسی، قتل های اقتصادی ، قتل های عشقی و ناموسی و امثال اینها باعث شده است که بررسی قتل عمدی و احکام و مسائل مربوط به آن مورد توجه ویژه قرار گیرد و اهمیت موضوع پیشگیری نسبت به دوران گذشته چندین برابر شود لذا با عنایت به اهمیت این موضوع این طرح تحقیقاتی با تکیه بر نقش پیشگیری وضعی از وقوع قتل عمد در شهر کرمانشاه که به نوعی گرفتار این پدیده شوم می باشد پرداخته است.

 

 

 

مبحث اول : ويژگي هاي تحقيق

 

 

 

 

 

1-1-طرح مساله:

 

 

پدیده قتل یکی از کهن ترین چالش های پیش روی انسان بوده، هست و احتمالاً خواهد بود و از زمان حادث شدن اولین قتل تاکنون یکی از دغدغه های پیش روی نظم دهندگان جوامع مختلف بشری مبارزه با این پدیده شوم و تنفر انگیز عموم جامعه بوده است و در نظام های قضایی و پلیسی جهان، از جمله کشور ما ایران قتل عمد به عنوان مهمترین جرایم محسوب می شود که برای مقابله با آن قوانین و مقررات متعددی وضع شده است. نقض این جرم به تبع پیشرفت های گوناگون بشر از جهات مختلف با پیچیدگی های بیشتری تداوم یافته است و در ابعاد مختلفی همچنان قربانی می گیرد.

 

 

قتل عمد از جمله جرایمی است که به لحاظ بازتاب منفی اجتماعی آن در جامعه و همچنین مجازات سنگین در صورت کشف و دستگیری قاتلین همواره از پیچیدگی خاصی برخوردار می باشد لذا توجه به این امر و برنامه ریزی در زمینه پیشگیری از وقوع این بزه می تواند در افزایش احساس امنیت در جامعه بسیار تاثیر گذار باشد که اتکاء و توجه بر پیشگیری وضعی در این زمینه می تواند بر کاهش این بزه موثر باشد چرا که پیشگیری وضعی دارای دو هدف اساسی و عمده می باشد هدف اول عبارت است از دشوار یا ناممکن نمودن جرم علی رغم وجود انگیزه و نیت مجرمانه با پیشگیری وضعی و هدف دوم شامل جلوگیری از تشدید انگیزه های مجرمانه یا پیشگیری از ایجاد انگیزه های آنی از طریق کاهش جاذبه های مجرمانه می باشد. که با توجه به اینکه در سالهای اخیر خشونت و پرخاشگری به یکی از مسائل اجتماعی مهم و در خور جوامع تبدیل شده است افراد و گروه های زیادی به دلایل و بهانه های گوناگون با درگیر شدن در فرایندهای خشونت آمیز آسیبهای فراوانی را به خود و سایرین وارد می کنند به طوری که اگر به آمار ارائه شده از سوی سازمانهای مرتبط و یا اخبار حوادث روزنامه ها مراجعه کنیم.

 

 

 بدون شک با موارد متعددی از خشونت منتهی به قتل برخورد خواهیم کرد که این امر مبین تاثیر

 

 

گزاری محیط در وقوع جرایم می باشد و همان طور که اگر پنجره ای از ساختمان بشکند و همچنان تعمیر نشده رها گردد به زودی کل ساختمان منهدم خواهد شد لذا برای پیشگیری از انهدام اجتماع نیز باید به محض شکسته شدن امنیت در قسمتی از اجتماع عوامل آن شناسایی و راههای مقابله و پیشگیری آن بررسی گردد از این رو اهمیت پیشگیری از جرم قتل که هزینه اش اکثریت مردم جامعه را شامل می گردد و هراس وحشت انعکاس ناشی از خبر آن احساس امنیت در استان را با خطر مواجه می نماید. لذا اهمیت توجه به این موضوع ما را بر آن داشت که ضمن بررسی وضعیت قتل در شهر کرمانشاه به تاثیر پیشگیری وضعی بر وقوع قتل عمد در شهر کرمانشاه بپردازیم و در همین راستا به طرح سوالاتی و فرضیاتی پرداخته شده است.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1-2-اهداف تحقیق:

 

 

هدف اصلی:

 

 

– تعیین راه کارها و تدابیر مختلف در پیشگیری وضعی از وقوع قتل عمد در شهر کرمانشاه میباشد.

 

 

 

 

 

اهداف فرعی:

 

 

1-تعیین راهکارهای کاهش منافع در ارتکاب قتل عمدی در شهر کرمانشاه.

 

 

2-تعیین راهکارهای افزایش خطرپذیری در ارتکاب قتل عمدی در شهر کرمانشاه.

 

 

3-تعیین راهکارهای سخت نمودن ارتکاب قتل عمدی در شهر کرمانشاه.

 

 

4-تعیین راهکارهای حذف بهانه ارتکاب قتل عمدی در شهر کرمانشاه.

 

 

5-تعیین راهکارهای کاهش تحریک پذیری در ارتکاب قتل عمدی در شهر کرمانشاه.

 

 

 

 

 

1-3-اهمیت و ضرورت تحقیق:

 

 

وقوع قتل عمد یکی از مسائل اجتماعی و پدیده های قدیمی است که کماکان در برخی اجتماعات کوچک و بزرگ وجود دارد. این پدیده باعث صدمات جسمی و روحی به افراد، تسریع پرخاشگری و خشونت طلبی در تعاملات اجتماعی افراد و سلب احساس امنیت اجتماعی، روحی و روانی مردم جامعه می شود، از این رو در جایی که این پدیده رواج دارد مهم ترین مسئله آن جامعه همین مساله می باشد که باعث افتراق اجتماعی و به دنبال آن عدم مشارکت در زمینه های مختلف اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی و در نهایت کاهش میزان تعامل اجتماعی در بین ساکنان می شود. تحقق این مسئله که یکی از مهم ترین آسیب های اجتماعی و برخواسته از ساخت اجتماعی است، موجب خشونت علیه زنان به دلیل وابستگی قومی یا طایفه ای، ازدواج های اجباری و تقویت روحیه پرخاشگری و ستیزه جویی و ایجاد انواع مزاحمت های خانوادگی، ناموسی و در نهایت منجر به قتل می گردد که خود می تواند عامل تبدیل همبستگی اجتماعی به گسست اجتماعی شود.

 

 

در تاریخ ایران همانند بسیاری از جوامع دیگر تنوع معیشتی، فرهنگی، شدت ارتباط درون گروهی، قلت ارتباط برون گروهی، محرومیت ها، نابرابری ها و … زمینه ساز بروز نزاع ها و دعواهای جمعی و نهایتا وقوع قتل عمد بوده اند. قتل عمد در هر جامعه ای همیشه به عنوان یکی از مسائل اجتماعی و انتظامی مطرح و در گذشته و حال منشاء خسارات مالی و جانی فراوان بوده و بیشترین توان پلیس و دستگاه

 

 

مؤثر در برخورد و جلوگیری از این معضل اجتماعی را به خود اختصاص داده است، لذا تبیین عوامل مؤثر در وقوع قتل عمد از لحاظ اجتماعی پراهمیت می باشد و حساسیت خاصی را می طلبد و انسانها به ویژه دستگاه های متولی این امر می کوشند با حل این معضل اجتماعی، امنیت عمومی در سطح جامعه را تأمین کنند. با توجه به اینکه جامعه انسانی در دوران حاضر به علت پیچیدگی، شتاب، تکثیر و افزایش جمعیت مراحل متفاوتی از زندگی جمعی مانند افزایش منازعات، کشمکش ها و چالشهای اجتماعی را به صورت وسیع در حوزه های مختلف تجربه می کند و افزایش لجام گسیخته شهرنشینی و وجود حاشیه نشینی باعث افزایش درگیری، مادی گرایی، کج روی فرهنگی و بروز بزه کاری شده است، لذا شاهد شکل گیری نقاطی مستعد در پیرامون کلانشهرها می باشیم که به عنوان بهترین پایگاه شکل گیری و ترویج ناهنجارهای اجتماعی شناخته می شود، بدین ترتیب نقاط جرم خیز به عنوان یک بستر ارتکاب جرایم به یکی از چالشهای موجود در بخش امنیت تبدیل شده است، که اهمیت و توجه بیشتر دستگاه های مربوطه به این مهم در ایجاد امنیت عمومی را گوش زد می نماید، چرا که متغییرهای زیادی وجود دارد که هر یک به نوعی، نقش اساسی در شکل گیری این قبیل وقایع را ایفا می نماید. متغییرهای متعدد و مختلفی که در یک مکانسیم غیراصولی و غیرمنطقی، در کنار هم قرار گرفته و به دلیل نبود سیستم های مؤثر نظارتی و حمایتی از یک سو و وجود ناسارگاری های اجتماعی و کج سازگاری های تعداد زیادی از دستگاه های مسئول و پاسخ گو، شاهد از هم گسیختگی انضباط اجتماعی و تزلزل امنیت اجتماعی بوده ایم. وجود برخی بی انضباطی های کاری در ساختار اداری و اجرایی شهر کرمانشاه و نبود وجدان کاری در برخی مجموعه ها موجب گردیده بستر مناسبی جهت بروز و ارتکاب جرائم توسط مجرمین حرفه ای فراهم شود لذا انجام اقدامات پیش گیرانه و برنامه ریزی در این جهت می تواند مسئولین و دستگاه های مرتبط را در حل و یا کاهش جرائم خشونت آمیز به ویژه قتل عمد یاری رساند.

 

 

 

 

 

1-4-سؤالات پژوهش:

 

 

الف)سوال اصلی:

 

 

راهکارها و تدابیر پیشگیری از وقوع قتل عمدی در شهر کرمانشاه چه می باشد؟

 

 

 

 

 

ب)سوالات فرعی:

 

 

1-راهکارهای کاهش منافع در ارتکاب قتل عمدی در شهر کرمانشاه چه می باشد؟

 

 

2-راهکارهای سخت نمودن ارتکاب قتل عمدی در شهر کرمانشاه چه می باشد؟

 

 

3-راهکارهای افزایش خطر در ارتکاب قتل عمدی در شهر کرمانشاه چه می باشد؟

 

 

4-راهکارهای حذف بهانه در ارتکاب قتل عمدی در شهر کرمانشاه چه می باشد؟

 

 

5-راهکارهای کاهش تحریک پذیری در ارتکاب قتل عمدی در شهر کرمانشاه می باشد؟

 

 

 

 

 

1-5- روش تحقيق

 

 

 

اين پژوهش از نظر نوع و هدف كاربردي مي‌باشد چرا كه در پژوهش كاربردي حل مسأله فردي، گروهي يا اجتماعي مدنظر مي‌باشد و رابطه‌اي منطقي بين كار پژوهشي و جامعه پديد مي‌آيد و به همان ترتيب و در همان زمان كه محقق به پژوهش مي‌پردازد، در انديشه كاربرد دستاوردها نيز هست (ساروخاني، 1384 ص:73)

 

 

پژوهش حاضر از نظر روش و ماهيت نيز توصيفي، پيمايشي مي‌باشد، پيمايش روشي است در تحقيق كه فراتر از يك فن خاص در گردآوري اطلاعات است و هدف آن اكتشافي، توصيفي يا تبييني مي‌باشد. در اين نوع تحقيقات تلاش محقق بر آن است تا توصيفي عيني، واقعي و منظم از كي موقعيت و يا يك موضوع به دست آورد. به عبارتي بهتر محقق سعي مي‌كند آن چه كه هست را بدون هيچ گونه تغيير و يا دخالت ذهني گزارش نمايد (نادري، سيف‌نراقي، 1371 ص:103)

 

 

مبحث دوم:(مفاهيم و قلمرو تحقيق)

 

 

 

 

 

1-6-تعریف واژه ها و مفاهیم

 

 

تعریف پیشگیری:

 

 

واژه پیشگیری را از نظر لغوی جلوگیری کردن، منافع شدن، جلو بستن، پیش بینی کردن و مانع سرایت شدن(معین 367-1387) پیشگیری در واژه شناسی به معنای «جلوگیری و دفع» آمده است و پیشگیری کردن یعنی مانع شدن (همان، 1381) اما از لحاظ اصطلاحی پیشگیری در جرم شناسی عبارت است از استفاده از تکنیک های گوناگون مداخله به منظور ممانعت از وقوع بزهکاری می باشد.

 

 

 

 

 

تعریف پیشگیری وضعی:

 

 

پیشگیری وضعی عبارت است از اقدام به محدود نمودن فرصت های ارتکاب جرم یا مشکل تر کردن تحقق این فرصت های مجرمین بالقوه به عبارت دیگر پیشگیری وضعی یا فنی از طریق کاهش و تقلیل فرصت‌های مجرمانه یا فرصت های ارتکاب جرم باعث جلوگیری از جرم می گردد(پرویزی، 1379،ص:16).

 

 

 

 

 

تعریف قتل عمد:

 

 

قتل عمد به مواردی اطلاق می شود که قاتل با انجام کاری قصد کشتن شخص معین یا فرد یا افرادی غیرمعینی از یک جمع را داشته باشد خواه آن کار کشنده نباشد ولی در عمل سبب قتل می شود(قانون مجازات اسلامی مصوب 1369)

 

 

 

 

 

تعریف یگان انتظامی:

 

 

مجموعه ای است از نفرات یکپارچه و متشکل با سازمان مشخص که بر حسب وظایف محوله عهده دار نظم، آرامش و امنیت در یک محدوده خاص می باشد(جزینی، 1387،ص:32)

 

 

 

 

 

تعریف پاسگاه انتظامی:

 

 

یگان انتظامی است که مسئول تأمین نظم و امنیت، آسایش عمومی و فردی و جلوگیری از وقوع جرایم در چارچوب شرح وظایف محوله در محدوده استحفاظی برون شهری است (گل محمدی، 1381، ص:5)

 

 

 

 

 

تعریف مناطق جرم خیز:

 

 

مناطقی هستند که به علت بافت فیزیکی و شهری خاص آن مانند تراکم جمعیت، تجمع اماکن عمومی و مسافرخانه ها، قرار گرفتن ترمینال ها، مراکز فروش اموال دست دوم و سایر موارد دیگر نسبت بیشتری از جرایم در آن منطقه به وقوع می پیوندد(گل محمدی، 1385،ص:154)

 

 

 

 

 

تعریف اطلاع رسانی:

 

 

عبارت است از آگاه کردن، گزارش دادن، نشر داده ها و اطلاعات، خبر رساندن و انتقال مطالب، نشر اطلاعات که می تواند به صورت شفاهی، کتب، صوتی و تصویری، علائم و مرز، عکس، نقشه، نور، موسیقی و … انجام گیرد.هدف اطلاع رسانی به عنوان یک علم، تهیه مجموعه اطلاعاتی است که سبب پیشرفت نهادهای گوناگون و روش هایی می شود که برای گردآوری و انتقال دانش در نظر گرفته شده است (امیری وحاجی بابائیان، 1386،ص:22)

 

 

 

 

 

تعریف طرح ریزی:

 

 

طرح ریزی عبارت است از پیش بینی و تعیین یک روش یا ایجاد و ترتیب خاص در کارها و قسمت های ذیربط برای تسهیل در حصول به اهداف پیشگیرانه از جرایم است و در دو مقطع زمانی کوتاه و دراز مدت برنامه ریزی می شود(گل محمدی، 1385،ص:155)

 

 

 

 

 

 

 

 

1-7-بررسی قلمرو تحقیق:

 

 

1-7-1-وضعیت کلی استان:

 

 

1-7-1-1-کلیات اجتماعی:

 

 

کرمانشاه را از دید گوناگونی آب و هوائی و قومی و مذهبی هند ایران لقب داده اند چرا که از لحاظ آب و هوایی دارای چهار فصل در یک زمان است برای نمونه قصر شیرین دارای آب و هوای گرم و سنقر و پاوه دارای آب و هوای سرد و کرمانشاه دارای آب و هوای معتدل هستند و در این استان قومیت های گوناگونی در کنار هم زندگی می کنند. از دیدگاه مذهبی نیز دارای گوناگونی بسیار زیادی است. به طور مثال پیروان کیشهای شیعه، سنی، اهل حق (یارسان)، مسحی(ارمنی)،(آشوری)، و یهودی در این استان در کنار هم زندگی آشتی آمیزی دارند.

 

 

زبان کردی و فارسی در شهر کرمانشاه از رایج ترین زبان ها می باشند. در این شهر گویش های کردی کرمانشاهی، کلهری و جافی از زبان کردی، فارسی با لهجه کرمانشاهی و در بخشی هم زبان لکی نیز رایج است.