– حكم حضوری و غیابی
در قضاوت اصل شنیدن اظهارات طرفین و سپس صدور حكم می باشد . حضور طرفین در جلسه دادگاه و استماع اظهارات شفاهی آنان و حتی بحث و مناظره اصحاب دعوا ، به قاضی برای كشف حقیقت و رسیدن به واقع كمك شایانی مىكند . از این رو ، تا آنجا كه مقدور باشد باید بر اصل مذكور پافشاری شود . اما در بسیاری از موارد اطلاق این اصل موجب تعطیل شدن خود قضاوت می شود. یعنی اگر ما معتقد باشیم كه باید به دقت اظهارات و صحبتهای طرفین را بشنویم و سپس رای صادر كنیم ؛ نتیجه آن این می شود كه اگر خوانده نخواست به دادگاه بیاید ، قاضی دادگاه نتواند حتی با شنیدن اظهارات خواهان حكم صادر كند . بنابراین اصل شنیدن اظهارات طرفین اصلی مطلق نیست[1] ، و جاهایی كه قانونگذار و شرع مقدس تجویز كرده است ، مشروط بر اینكه خوانده برای رسیدگی دعوت شده باشد ، دادگاه باید بتواند فصل خصومت كند .
به موضوع حكم حضوری و غیابی اختصاص یافته است . به موجب ماده 303 این قانون ، حكم دادگاه حضوری است مگر این كه خوانده یا وكیل یا قائم مقام یا نماینده قانونی وی در هیچ یك از جلسات دادگاه حاضر نشده و به طور كتبی نیز دفاع ننموده باشد و یا اخطاریه ابلاغ واقعی نشده باشد .
همانطور كه ملاحظه مىشود ، در ماده 303 از كلمه حكم استفاده شده است . زیرا فقط حكم دادگاه میتواند غیابی باشد و هیچ قراری وصف غیابی پیدا نمیكند . بنابر این قرار دادگاه همیشه حضوری است . علت این امر به خاطر آن است كه غیابی بودن حكم همیشه بستگی به وضعیت خوانده دارد و نسبت به خواهان همیشه حضوری است ، در حالی كه قرارها معمولاً علیه خواهان صادر میشوند . لذا وضعیت خوانده در نوع آن تاثیری ندارد .
الف – ملاكهای غیابی بودن حكم : به موجب ماده 303 ق . آ . د . م . ، در صورت جمع بودن سه شرط ، حكم دادگاه غیابی خواهد بود:
اولاً ؛ خوانده در هیچ یك از جلسات دادگاه حاضر نشده باشد .
ثانیاً ؛ خوانده به هیچ وجه دفاع كتبی نكرده باشد .
ثالثاً ، اخطاریه دادگاه به خوانده بطور واقعی ابلاغ نشده باشد .
بنابراین ، در صورت حضور خوانده در یكی از جلسات دادگاه یا ارسال حتی یك لایحه یا در صورت واقعی بودن ابلاغ ، حتی اگر خوانده در هیچ یك از جلسات دادگاه حاضر نشده باشد و لایحه هم نفرستاده باشد ، موجب حضوری بودن حكم خواهد شد . با توجه به این شرایط ، قاضی پرونده در زمان صدور رای باید توجه كند در صورت جمع بودن هر سه شرط حكم غیابی صادر كند . در صورت وقوع اشتباه از سوی قاضی دادگاه ، خواهان باید این نكته را به دادگاه یادآوری كند تا با اعتراض خوانده به عنوان واخواهی موجب اطاله دادرسی فراهم نشود و در زمان اجرای حكم با مشكل مواجه نگردد .
ضرورت توجه به نحوه استقرار اجزای سازمانی در مجموعه‌های اداری یکی از معضلات نظام اداری کشور روشهای اجرای آن می‌باشد این روشها از آنجا که اغلب قدیمی بوده و هیچگاه بصورت مستقل و هماهنگ باسایر سازمانها مورد بررسی قرار نگرفته‌اند ، موجب آن گردیده که سازمانهای اداری کشور با روشهای فعلی پویایی لازم را نداشته و دارای کارایی لازم با نیازهای جامعه نباشند . بررسی روشهای اداری کشور و بکار بردن روشهای نوین بجای روشهای قدیمی و سنتی از اموری است که جهت تحول سیستم اداری لازم بنظر می رسد .
طرح جا و مکان از اولین موضوعاتی است که در تجزیه و تحلیل سیستم‌ها و روشهای اداری مورد نیاز در یک مجتمع اداری – خدماتی پرداخته شود .
منطبق نبودن جا و مکان با وظایف یک سازمان باعث کندی و تراکم در کارها می‌شود . لذا با بکار بردن اصول صحیح طرح جا و مکان میتوان به بهبود روشهای انجام کار و افزایش کارآیی اثربخش سازمان کمک کرد، بطوریکه طراحی صحیح و تخصیص فضای مناسب به کارکنان می تواند نتایج مثبت زیر را به همراه داشته باشد :
- ایجاد رفاه و راحتی برای کارکنان در محل کار
- افزایش بازدهی و سهولت انجام کار
- کاهش زمان انجام کار
- جلوگیری از تراکم و وقفه در کارها
- کاهش هزینه‌های سرمایه‌ای
- حداکثر استفاده از جا و مکان در تسهیل جریان امور
- ایجاد تسهیلات و ارائه خدمات بهتر و بیشتر به ارباب رجوع
فصل اول:
تعاریف وكلیات
اداره
دیر زمانی نیست که واژه اداره، مشتمل بر مفهوم جایگاه فیزیکی و یا نوعی ساختمان شده است. این ادارات قالب فیزیکی معینی برای عملکرد خود ندارند. در این گونه ادارات، مفهوم عمل تحقق می یابد در واقع اداره عبارتست از نظام اجتماعی خاص که براساس آن عده ای
از افراد بشر به منظور نیل به یک سلسله هدف های نسبتاً مشخص با یکدیگر همکاری می کنند. بدین معنی که تصمیم هایی اتحاذ می نمایند و تصمیم هایی را به مرحله اجرا در می آورند.
نظام یا سیستم
مجموعه ای از افراد است که با ارتباط و همبستگی متقابل مجموعه واحدی را تشکیل می دهند و نقش معینی را ایفا می کنند. هر نظامی در درون خود از خرده نظام هایی تشکیل می شود.
تاریخچه نظام اداری در جهان
سیستم سازماندهی اداری اولین بار در مصر ایجاد گردید. دولت جهت کنترل امور زیر بنایی عمومی و راههای ارتباطی خصوصاً عبور و مرور از رود نیل نیازمن وضع مقررات و ایجاد تشکیلات اداری بود.
در چین باستان نیز با استفاده از تعالیم کنفوسیون در خصوص وظایف دولت شالوده امور بروکراتیک بنا نهاده شد که این تعالیم مورد استفاده و تقلید پاره ای از کشورها از جمله انگستان قرار گرفت.
بتدریج با پیشرفت جوامع و گسترش فعالیت های گوناگون اجتماعی ضرورت ایجاد قوانین و سازماندهی در این جوامع امری اجتناب ناپذیر شد و رفته رفته ادارات دولتی و خصوصی شکل گرفت. نظر عموم بر این است که تاریخ ظهور ساختمان های اداری بزرگ به اوایل قرن 19 در اروپا و امریکا باز می گردد.
نگاهی به ساختار نظام اداری در ایران
تاریخ تحولات نظام اداری ایران به 2 دوره قبل و بعد از اسلام تقسیم می شود.
اهمیت پرداختن به پدیده کودکان خیابانی
بی‌شک اندیشه مطالعه و بررسی کودکان خیابانی در سال های گذشته اذهان کارشناسان مسائل اجتماعی را مشغول نموده است. کودکان فقیر دارای خانواده یا بدون خانواده که در خیابان‌ها، ایستگاه‌های راه‌آهن، و سایر مراکز تجاری زندگی می‌کنند، بخشی از جامعه بشری هستند که پرداختن به آن، جلوگیری از شروع آسیب‌های اجتماعی است.
بر طبق نظر یونیسف، کودکان خیابانی با واقعیت تلخی از جدایی فزاینده خانواده روبه‌رو هستند و در خطر از دست دادن امکانات اساسی همچون بهداشت و آموزش می‌باشند. کودکان خیابانی با فقر شدید و تجربه مجموعه خطراتی مواجه هستند که اثر مخربی بر سلامتی آنها دارد. آنها با گرسنگی و تغذیه ضعیف، مشکلات بهداشتی، فقدان سلامت روانی، تأخیر تحولاتی، مشکلات روانشناختی و عدم پیشرفت تحصیلی مواجه هستند. این پیامدهای بی‌خانمان با دیگر پیامدها زنجیره‌ای را تشکیل می‌دهند که نیازهای تغذیه‌ای کودکان برآورده نشود. رشد، تحت تأثیر قرار گرفته و به تبع آن سلامت جسمانی به خطر می‌افتد و این امر بهداشت روانی را به شدت تحت تأثیر قرار داده، و در نتیجه توانایی تمرکز کاهش می‌یابد و در پی آن عملکرد اجتماعی به شدت دچار افت می‌شود.
کمبود این امکانات در سنین نوجوانی و جوانی برای دختران بی‌خانمان در زمان بارداری که عمدتاً ناخواسته است، کودکان بی‌خانمان را در معرض وزن کم در زمان تولد، مشکلات سلامت و بیماری‌های مزمن، مشکلات شناختی و تحولی سنین رشد و مشکلات تحصیلی قرار میدهد. البته این نکته قابل تأمل است که تعداد بسیار کمی از این کودکان از امکان تحصیلات ابتدایی برخوردار می‌گردند.
مشکلات سلامتی با مشکلات روانشناختی همراه با عملکرد ضعیف اجتماعی، اضطراب، افسردگی و مشکلات رفتاری به دنبال حضور در خیابان، منجر به بروز شدید‌ترین آسیب‌های روانشناختی می‌شود.
کودکان خیابانی چه کسانی هستند؟
سازمان جهانی بهداشت، کودکان خیابانی را به چهار گروه مختلف دسته بندی کرده است:
۱ – کودکانی که در خیابان‌ها زندگی می‌کنند و اولین نگرانی آنها زنده ماندن و داشتن سرپناه است.
۲ – کودکانی که از خانواده خود جدا شده‌اند و موقتاً در مأمنی مانند خانه‌های متروک و سایر ساختمان‌ها، پناهگاهها و سرپناه‌ها زندگی می‌کنند و یا از منزل یک دوست به منزل دوست دیگر می‌روند.
۳ – کودکانی که تماس با خانواده خود را حفظ می‌کنند ولی به علت فقر، پرجمعیت بودن خانواده و یا سوءاستفاده جنسی و جسمی از آنان در بعضی شب‌ها و اکثر ساعات روز را در خیابان‌ها به سر می‌برند.
۴ – کودکانی که در مراکز ویژه نگهداری می شوند اما قبلاً در وضعیت بی‌خانمانی به سر می‌برده‌اند و در معرض خطر برگشت به همان وضعیت هستند.
از مشخصات برجسته کودکان خیابانی میتوان به این موارد اشاره کرد:
بیگانه و طرد شدن آنها از نظام و ساختار معمول اجتماعی، اقدام به رفتارهای شدید ضداجتماعی (Anormy) و صدمه به خود، داشتن سوء ظن به خدمات رسمی و در نتیجه استفاده کم از منابع کمی موجود، زندگی کردن پایین‌تر و خارج از محدوده‌های سنتی سیستم رفاهی.
وجه مشخص دیگر این کودکان گذراندن وقت زیاد در خیابان است. همچنین خیابان منبع اولیه برای معاش این گروه محسوب می‌شود و بدین ترتیب مشخص می‌گردد که به طور شایسته و مطلوب توسط بزرگسالان نگهداری نمی شوند. این کودکان معمولاً یا دارای یک والد پدر یا مادر بوده و یا شاهد حضور ناپدری یا نامادری در خانه هستند. در حالت‌های بعدی میتوان از کودکانی نام برد که بی‌سرپرست هستند و یا در مراکز شبانه‌روزی بهزیستی نگهداری میشوند.
کودکان خیابانی از لحاظ تأمین معاش به چند گروه تقسیم می شوند:
متکدیان، بزهکاران (سارقین، توزیع‌کنندگان مواد مخدر، متخلفین جنسی)، – کارگران خیابانی در مشاغل کاذب، کارگران خیابانی در مشاغل واقعی، ولگردان متکدی با مشاغلی همچون تنقلات فروشی، واکسی، روزنامه و گل‌فروشی، فال، کوپن فروشی و در نهایت ضایعات جمع کن‌ها.
در این میان کودکان خیابانی هستند که با خانواده تماس‌های مکرر دارند، به مدرسه می‌روند و در پایان روز به خانه برمی‌گردند. عده‌ای دیگر، گاهگاهی با خانواده تماس دارند، به مدرسه نمی‌روند و به ندرت شب‌ها به خانه برمی‌گردند. و گروهی دیگر، کودکانی هستند که با خانواده خود هیچ تماسی ندارند، از تحصیلات بی‌بهره‌اند و در جستجوی سرپناه و غذا با گروه همسالان تعامل دارند.
از نکات برجسته کودکان خیابانی، علل فرارشان از منزل است. از عوامل مهم میتوان فقر (اقتصادی)، تفاوت شدید طبقاتی و نبود عدالت اجتماعی، نرخ بالای بیکاری، افزایش بی‌رویه جمعیت در محله‌های حاشیه‌نشین شهرها، فقر فرهنگی خانواده‌ها (بی سوادی و کم سوادی)، افزایش نرخ طلاق، اعتیاد، فوت یک یا هر دو والد بر اثر سوانح طبیعی و یا اجتماعی، افزایش بی‌رویه مشاغل کاذب با درآمد بالا، کمرنگ شدن فرهنگ مذهبی و ملی و سست شدن بنیان ارزش‌های اخلاقی و اعتقادی در جامعه را نام برد.
در این میان فرار کودکان از خانه با محوریت خانواده نقش اساسی را ایفا میکند. عدم به کارگیری راهکارهای تربیتی صحیح و بروز مشکلات متعدد، تبعیض بین فرزندان، کمبود محبت، لوس شدن، تنبیهات شدید فیزیکی، سوء استفاده جنسی، عدم درک حساسیت‌های دوران بلوغ نوجوانی، ترس کودک از حضور در مدرسه، تفاوت سنی فاحش والدین و کودک و نوع ارتباط بین نسلی، مقدار زوجات پدر خانواده، اختلالات روانی، سرقت‌های کوچک و بزرگ در منزل و مدرسه، فقر مادی و فرهنگی خانواده و طلاق، عمده‌ترین مشکلات درون خانواده است.
پیامد فرار از خانه و پناه آوردن کودکان به خیابان چیزی نیست جز آغاز سوءاستفاده‌هایی از این کودکان از قبیل:آموزش کودکان و بکارگیری آنان برای حمل و توزیع مواد مخدر و سایر موارد غیرقانونی، آموزش و بکارگیری کودکان برای تکدی‌گری، آموزش و بکارگیری کودکان برای انواع سرقت، جیب‌بری، کیف‌زنی، کیف‌قاپی، خفت‌گیری، کودک‌ربایی و … ، بهره‌کشی و سوءاستفاده جنسی، فروختن کودکان جهت تجارت اعضای بدن، آموزش و بکارگیری در اماکن فساد، فروختن و یا اجاره کودکان به منازل، بکارگیری در مشاغل خدمات پست دست‌فروشی و معرکه‌گیری، از جمله این سوء استفاده‌هایی هستند که آثار مخربی برای سلامت جسمی و بهداشت روانی کودکان خیابانی برجا می‌گذارد.
هرگونه اقدام جهت پیشگیری یا کنترل پدیده اجتماعی کودکان خیابانی مستلزم شناخت این گروه در دسته‌بندی‌هایی است که به آنها اشاره گردید. اما این پیشگیری و کنترل نیازمند ابزارهای ویژه‌ای هستند که دستگاه اجرایی، سازمانهای غیردولتی و خیریه‌ای، نقش تأثیرگذاری بر آن دارند. از مهم‌ترین این عوامل میتوان به:
- حساس شدن و فعال شدن نهادهای دینی نسبت به پدیده کودکان خیابانی.
- حمایت‌های اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی از طریق سازمانهای غیردولتی از خانواده‌های کودکان خیابانی و گسترش سیستم تأمین اجتماعی.
- ایجاد و گسترش مراکز شبه خانواده برای کودکان خیابانی فاقد خانواده همچون سپردن آنان به خانواده‌های فاقد فرزند، برای آن دسته از کودکان خیابانی که فاقد والدین هستند.
- ایجاد مراکز سیار و موقتی به عنوان سرپناه برای کودکان فاقد خانواده.
- تأمین و ایجاد سرپناه شبانه و ارائه آموزش‌های کارهای فنی و حرفه‌ای.
- ارائه خدمات مددکاری در محل حضور کودکان خیابانی در خیابان‌ها.
- تفکیک بین دختر و پسر خیابانی جهت پیشگیری و کنترل آسیب‌های اجتماعی.
عنوان : طراحی ساختمان اداری
برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود
(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)
تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :
(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)
خلاصه
ضرورت تغییر سیستم‌ها و روشهای انجام کار دستگاههای اداری
عواملی که باعث ایجاد تغییرات در عملکرد و بعد از آن در فرم ساختمان شده است به قرار زیر است :
- تسریع در دستیابی به منابع اطلاعاتی و آمار و اطلاعات مفید و در نتیجه تسریع در تصمیم‌گیریها و اعمال مدیریتهای صحیح و ایجاد سرعت در امور ارباب رجوع و سایر امور
- کاهش و حذف مراحل زائد بعضی از روشهای انجام کار
- عدم کارایی و پاسخگویی روشهای انجام کار جاری به نیازهای جامعه و دستگاهها به دلیل کهنه و قدیمی بودن آنها
- افزایش حجم مکاتبات و مسئولیتها و وظایف پیش‌بینی نشده و تغییر وظایف وزاتخانه‌ها
- ارائه خدمات بهتر و زدودن بوروکراسی موجود و تحقق یک نظام اجرایی پویا
- اعمال سیستم توسط مدیران به دلیل فقدان روشهای مدرن و معین
نقش روشهای نوین و مکانیزه اداری در بهبود نظام اداری
- تسریع در انجام امور و دسترسی به اطلاعات و آمار و بالا رفتن آگاهی‌ها
- جلوگیری از ازدیاد و بروکراسی و کاغذ بازی
- کارایی مؤثر مدیریت واحدهای اداری و برنامه‌ریزی و افزیش کیفیت و راندمان
- صرفه جویی در زمان و نیروی انسانی و سایر هزینه‌های مربوطه
- تحول نسبی در نظام اداری
- هدایت خدمات دولتی از کانالی صحیح‌تر به مجرای اجرایی
- تسریع در انجام کار ارباب رجوع
- کاهش مراجعات مکرر ارباب رجوع
روشهای مکانیزه نقش مؤثری در تصمیم‌گیریها و افزایش کارایی و ضریب اطمینان و دقت و بهبود کیفیت کارها دارد.
نظام اداری با توجه به نقش خدمات رسانی به جامعه اداری پیچیدگیهای فراوانی دارد و لازم است در کنار نیروی انسانی ورزیده و آموزش دیده از تکنولوژی، بعنوان یک ابزار کارآمد استفاده نمائیم و روشهای مکانیزه را به خدمت بگیریم، زیرا روشهای مکانیزه تا حدود زیادی می تواند در تحول و افزایش راندمان کار مؤثر باشند .
ضرورت توجه به نحوه استقرار اجزای سازمانی در مجموعه‌های اداری
یکی از معضلات نظام اداری کشور روشهای اجرای آن می‌باشد این روشها از آنجا که اغلب قدیمی بوده و هیچگاه بصورت مستقل و هماهنگ باسایر سازمانها مورد بررسی قرار نگرفته‌اند ، موجب آن گردیده که سازمانهای اداری کشور با روشهای فعلی پویایی لازم را نداشته و دارای کارایی لازم با نیازهای جامعه نباشند . بررسی روشهای اداری کشور و بکار بردن روشهای نوین بجای روشهای قدیمی و سنتی از اموری است که جهت تحول سیستم اداری لازم بنظر می رسد .
طرح جا و مکان از اولین موضوعاتی است که در تجزیه و تحلیل سیستم‌ها و روشهای اداری مورد نیاز در یک مجتمع اداری – خدماتی پرداخته شود .
منطبق نبودن جا و مکان با وظایف یک سازمان باعث کندی و تراکم در کارها می‌شود . لذا با بکار بردن اصول صحیح طرح جا و مکان میتوان به بهبود روشهای انجام کار و افزایش کارآیی اثربخش سازمان کمک کرد، بطوریکه طراحی صحیح و تخصیص فضای مناسب به کارکنان می تواند نتایج مثبت زیر را به همراه داشته باشد :
- ایجاد رفاه و راحتی برای کارکنان در محل کار
- افزایش بازدهی و سهولت انجام کار
- کاهش زمان انجام کار
- جلوگیری از تراکم و وقفه در کارها
- کاهش هزینه‌های سرمایه‌ای
- حداکثر استفاده از جا و مکان در تسهیل جریان امور
- ایجاد تسهیلات و ارائه خدمات بهتر و بیشتر به ارباب رجوع
عوامل مؤثر بر طرح جا و مکان و نحوه استقرار سازمان اداری
طرح جا و مکان عبارتست از نمودار محل انجام کار ، طرز قرار گرفتن کارمندان در محیط کار و محل استقرار وسایل کار و تجهیزات اداری. در تهیه طرح فضای اداری عوامل متعددی دخالت دارند، لذا با تجزیه و تحلیل همه جانبه فضای اداری و همچنین با رعایت اصول تهیه طرح جا و مکان میتوان طرح‌های قابل توجهی برای فضای اداری تهیه کرد این اصول عبارتند از :
- جریان گردش کار تا حد امکان باید بصورت مستقیم باشد تا از رفت و برگشت‌های زاید و از قطع مسیر سایر کارها جلوگیری شود .
- محل استقرار کارکنانی که کارشان با هم ارتباط دارد نزدیک هم باشد .
- تجهیزات و وسایل کار باید نزدیک محل کار و دسترس کارکنان باشد .
- فضای تخصیص یافته به کارکنان باید باتوجه به احتیاجات ناشی از نوع کار آنان تعیین گردد .
- بعنوان مثال محل‌هایی که آرام تر و بدون سروصدا باشند باید به کارمندانی اختصاص یابد که کار آنان نیاز به دقت و تمرکز فکری داشته باشد .
- وسایل و تجهیزات غیر ضروری از محل کار دور نگه داشته شود تا فضای بیشتر ی برای کار آزاد گردد .
- کارکنانی که برای انجام وظایف خود از وسایل مشترک استفاده می‌کنند باید نزدیک هم و از طرف دیگر نزدیک وسیله مورد نیاز قرار داشته باشند .
- طرز استقرار میز و وسایل کارکنان و میز مدیر به نحوی باشد که توالی انجام کار رعایت گردد.
- محل کار کارمندانی که با ارباب رجوع بیشتر در ارتباط هستند باید در نزدیکی درب‌های ورودی تعیین گردد تا ارباب رجوع مجبور نشود از قسمتهای مختلف عبود نموده و موجب ازدحام بی‌مورد در ساختمان شود .
- طرح‌ریزی جا و مکان باید طوری باشد تا حد امکان، کار متحرک و کارمند ثابت باشد ، هر اندازه که از حرکت کارمند برای انجام کار جلوگیری شود، کارایی وسرعت عمل او بیشتر می‌شود .
- وسایل سنگین تجهیزات صنعتی و مکانیکی حتی‌الامکان در طبقات پائین مستقر گردند .
- اگر استقرار وسایل سنگین در طبقات بالا ضروری باشد، بهتر است آنها را در کنار دیوارها و نزدیک به ستونهای ساختمان قرار داد .
- چنانچه لازم باشد در یک اطاق چند میز داده شود، بهتر است کلیه میزها رو به یک سمت داشته باشد .
- برای جلوگیری از مزاحمت برای دیگر کارمندان میزها نباید از پهلو کنار هم و چسبیده به هم باشند
فصل اول:
مطالعات پایه
بخش اول: تاریخچه ساختمان های اداری
1-1-1) تاریخچه نظام اداری در جهان:
سیستم سازماندهی اداری اولین بار در مصر ایجاد گردید. دولت جهت کنترل امور زیر بنایی عمومی و راههای ارتباطی خصوصاً عبور و مرور از رود نیل نیازمن وضع مقررات و ایجاد تشکیلات اداری بود.
در چین باستان نیز با استفاده از تعالیم کنفوسیون در خصوص وظایف دولت شالوده امور بروکراتیک بنا نهاده شد که این تعالیم مورد استفاده و تقلید پاره ای از کشورها از جمله انگستان قرار گرفت.
بتدریج با پیشرفت جوامع و گسترش فعالیت های گوناگون اجتماعی ضرورت ایجاد قوانین و سازماندهی در این جوامع امری اجتناب ناپذیر شد و رفته رفته ادارات دولتی و خصوصی شکل گرفت. نظر عموم بر این است که تاریخ ظهور ساختمان های اداری بزرگ به اوایل قرن 19 در اروپا و امریکا باز می گردد.
2-1-1) نگاهی به ساختار نظام اداری در ایران:
تاریخ تحولات نظام اداری ایران به 2 دوره قبل و بعد از اسلام تقسیم می شود.
الف) دوران قبل از اسلام
دوران پیش از اسلام دارای یک سیستم اداری بسیار ساده بوده که خود دارای مراحلی بشرح زیر است:
– نظام اداری مادها
مادها در اواخر قرن هفتم(ق.م) حکومتی مقتدر با تشکیلات اداری و نظامی نیرومند و متمرکز به رهبری و فرمانروایی واحد و به شیوه استبدادی بوجود آوردند و این سیستم مقتدر تا آمدن اسکندر به ایران ادامه یافت.
– دوران هخامنشیان
دولت متمرکز هخامنشی با مدیریت سیاسی برتر، تکثر پذیری بالا و به ویژه دیوان سالاری بی نظیر خود، الگو و بنیان جدیدی رادر شیوه و سازمان حکومت گری و فرمان روایی به جهان باستان عرضه داشت، آن گونه که در طول سده های بعد، نظام اداری حکومت های سلوکی، اشکانی، ساسانی، روم و حتی عباسی با پیروی و بر پایه شیوه ها و الگوهای آن برپا و پایدار گشت. در این دوره اقدامات اداری عظیم و شایسته تقدیر داشت. اقدامات اداری وی را می توان به اختصار بیان نمود:
- دستگاه اداری فعال
- ارتباطات سریع
- رسیدگی سریع به امور از طریق ادارات مرکزی
- دستگاه بازرسی بسیار منظم
- مداخله نظامی سریع در صورت وقوع شورش
در زمان داریوش کشور به 20 ایالت تقسیم گردید و برای ادارات هر ایالت یک ساتراپ(استاندارد) وجود داشت. یک فرمانده قشون و یک دبیر از طرف حکومت مرکزی برای هر ایالت، تعیین می گردید. زیر نظر دبیر و ساتراپ عده ای کارمند اداری به کار مشغول بودند که وظایف اداری را اجرا می کردند و در مواقع سازمان بروکراسی ایران را تشکیل می دادند.
– دوران تسلط مقدونی ها بر ایران
در این دوره مرکزیت اداری ایران از بین رفت و روش ملوک الطوایفی و نیمه مستقل جانشین آن گردید. مقدونیان چون فاقد نفوذ و تکیه گاه ملی بودند برای اداره این امپراطوری وسیع ناگریز شدند اساس سازمان اداری را که در زمان داریوش پایه گذاری شده بود، ادامه دهند.
– دوره اشکانیان
در این دوره که از 250 ق.م آغاز شد تا حدودی نظام اداری ایران سامان دهی شد ولی هرگز نتوانست به پای هخامنشیان برسد. اشکانیان مرکزیت سیاسی زمان هخامنشیان را از بین بردند و سیستم اداره امپراطوری را به 7 حکومت تقسیم نمودند و هر حکومت، خود چند امیرنشین داشت.
– دوران ساسانیان
در این دوره درخشان تاریخ باستان ایران، اداره عمومی را چندین اداره به نام دیوان بر عهده داشتند که از هفت دیوان: ارتش، راه ها، مسکوکات، نامه ها، دادرسی، امتیازات دولتی، مالیات، اوزان و مقادیر نام برده اند. این دیوان ها با تشکیلات و سازمان های منظم و ترتیب کامل، ادرات آن دوره را تشکیل می دادند.
ب) سیستم اداری ایران بعد از ورود اسلام
در زمان خلفای راشدین حکومت وسیله ای برای اجرای اصول و احکام دینی به شمار می رفت. در آن دوران تشکیلاتی که بتوان آنرا دولت خواند وجود نداشت و همه امور جامعه با مداخله مستقیم پیشوای اسلامی انجام می شد.
– دوران امویان
در این دوران نظام اداری اسلام دستخوش تغییر و تحول زیادی شد. در این دوران از 4 دیوان خراج، مستغلات، خاتم و رسایل نام برده اند. ضمناً دیوان الشرطه یا حرس(شهربانی کل) نیز برای اولین بار در عصر امویان (معاویه) تاسیس شد.
– دوران عباسیان
در دروه عباسیان خلافت، صورت ایرانی پیدا کرد. عباسیان برای بسط قدرت به توسعه سازمان های اداری پرداختند و به تقلید از ایرانیان مقام و منصب وزارت را به عنوان یکی از پایگاه های مهم حکومتی رسمیت دادند. د راین دوران 2 وزارت تفویض و تنفیذ وجود داشت. از دیوان های جیش، رسالت، عرضی، برید، نفقات، خراج، استیفا، وظایف، اقطاعات، حرس، حسبه، اوقاف، مظالم و دیوان اشراف در این دروه نام برده اند.
– دوران تیموریان
در این دوران مرکزیت امور از بین رفت و عدم تمرکز بشکل ملوک الطوایفی، حکمفرما گردید. در این دوران تعداد وزرا به 7 نفر رسید.
– دوران صفویان
شاهان صفوی با تشکیل دولت واحد و مستقل توانستند یک سیستم اداری مقتدر تشکیل دهند و نظام ملوک الطوایفی را از بین بردند.
– دوران افشاریان
با ظهور نادر شاه، دوران صفوی از لحاظ سیاسی به پایان رسید ولی اوضاع اداری و اجتماعی آن تغییر نکرد.
– دوران قاجاری ها
سیستم اداری دوران قاجاری ها نیز تا حدودی از دوران صفویه، اقتباس شد. در این دوران بر اثر افزایش تعداد مشاغل دولتی و لزوم نگهداری حساب ها و سایر احتیاجات سلطنتی، سازمان اداری توسعه یافت. برای اولین بار در دوران فتحعلی شاه 4 وزارت خانه: دول خارجه، مالیه، مداخله و قواعد عامه به شکل سازمان های مشابه دولت های خارجی، مامور اجرای وظایف دولت شدند.
– دوران پهلوی
در زمان پهلوی کیفیت و کمیت وظایف دولت تغییر کرد و توجه خاص وی به ایجاد نظم و قانون منجر به ایجاد سازمان های جدید دولتی شد و شالوده ای متفاوت در تشگیلات اداری مملکت و نحوه اجرای وظایف و هدف های هر وزارتخانه بنیان گذارده شد.
– جمهوری اسلامی ایران
بر اساس قانون اسای، حکومت ایران، جمهوری اسلامی اعلام شد که در راس کلیه امور ولایت فقیه قرار گرفت و اداره امور بر عهده قوای سه گانه گذارده شد. تشکیلات فعلی دولت جمهوری اسلامی ایران شامل 21 وزارتخانه، 5 سازمان وابسته به نهاد جمهوری اسلامی است.
تاریخ ایجاد ساختمان های اداری بزرگ در ایران به اوایل قرن 14 هجری شمس باز می گردد.
فصل اول:
تعاریف وکلیات
1-1- مرکز تجاری
مرکز تجاری نوعی فضای تجاری است که نیازهای مختلف مردم را در قالب تجاری(خرید وفروش) پوشش میدهد،لذا با برنامه ریزی صحیح درایجاد چنین مراکزی میتوانیم به اقتصاد شهر وجامعه کمک کنیم. همانطور که بازارها ومیادین سنتی ما سرآمدفضاهای تجاری جهان بوده اند.با درنظر گرفتن معیارهای صحیح طراحی میتوانیم مراکز تجاری را با بازدهی اقتصادی مناسب ایجاد نمائیم.
یکی از پارامترهای مهم در مراکزتجاری که معماران باید به آن توجه کنند،نحوه سیرکولاسیون مناسب دراینگونه مراکز است. ورودی مجتمع تجاری نیز از اهمیت خاصی برخوردار است وتا حد زیادی در جذب مشتری موثر است.محوطه های میانی نیز اهمیت خاص خودرا دارند ومیتواند مکانی برای استراحت،ملاقات دوستان ویا تجدید قوای جسمی باشد.استفاده از فضای سبز یا آبنما در محوطه میانی نیز طراوت خاصی به اینچنین مکانها میدهد.این مراکز زمانی به اوج هنری و زیبایی بصری میرسند که از نورگیرهای سقفی با طیف های مختلف نور در آنها استفاده شود. ویترینها نیز در جذب مشتری تاثیر فراوانی دارند
ارتفاع در مراکز تجاری از5/4 تا 5/5 متر در طبقه متغیر است که با توجه به وسعت این مراکز ارتفاع مناسبی است. عمق ساختمان نیز بین 24 تا 54 متر است،چنانچه عمق این مراکز از 24متر کمترشود(در صورت بن بست بودن راهرو) مشتری وجود پایان راه را احساس میکند واگر بیشتراز 54متر باشد احساس خستگی و ناتوانی در طی مسیر به مشتری دست میدهد. چگونه میتوان احساس خوبی به مشتری هدیه کرد؟ با استفاده از تهویه مناسب و فضاهای تفریحی جانبی و نورپردازی مناسب، طراحی اصولی و مطالعات دقیق اقلیمی در رابطه با مکانهای تجاری این حس به مشتری انتقال میابد. باید در نظر داشت که مطالعات فوق با درنظر گرفتن احکام قوانین شهری میتواند در طراحی مناسب مجتمع های تجاری بسیار موثر واقع شود.
